"Δάκρυ του Αγίου Ισιδώρου” ή “πανάρχαιο Θεϊκό δώρο”;

 Κωνσταντίνος Θ. Μπουχέλος

 Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.)

Η μαστίχα Χίου είναι η φυσική ρητίνη που εκκρίνεται από τον κορμό και τους κλάδους του Σχίνου (Pistacia lentiscus var. Chia) μετά από χάραγμα τους με αιχμηρό εργαλείο. Η μαστίχα εμφανίζεται σαν δάκρυ στα χαραγμένα σημεία και ρέει κατά σταγόνες στο χώμα. Σύμφωνα με την παράδοση, τα μαστιχόδεντρα άρχισαν να δακρύζουν όταν οι Ρωμαίοι βασάνισαν τον Άγιο Ισίδωρο, προστάτη του νησιού. Όμως ο Ηρόδοτος είχε γράψει από τον 5ο αιώνα π.Χ. για την ιδιαίτερη συμπεριφορά του μαστιχόδεντρου. Η Μαστίχα Χίου από το 1997, έχει χαρακτηρισθεί Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.), βάσει του υπ’ αριθ. 123/1997 Κανονισμού (L0224/24-1- 97) της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και έχει καταχωρηθεί στον σχετικό Κοινοτικό Κατάλογο των Προϊόντων Π.Ο.Π. Στη σύγχρονη εποχή, η επιστημονική κοινότητα, έστω και με καθυστέρηση, αλλά με ορθές και επιστημονικά αποδεκτές μεθόδους που βασίζονται σε αποτελέσματα εργαστηριακών ερευνών αλλά και κλινικών μελετών, έρχεται να τεκμηριώσει τις ευεργετικές δράσεις της Μαστίχας Χίου. Σειρά ανακοινώσεων σε διεθνούς κύρους επιστημονικά περιοδικά, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, επιβεβαιώνουν τις ιστορικά καταγεγραμμένες ιδιότητες της Μαστίχας της Χίου...

Το δένδρο

Το δένδρο Σκίνος ή Σχοίνος (Pistacia lentiscus var. Chia) της Oικoγενείας Anacardiaceae, καλλιεργείται μόνο στο νησί της Χίου, στο νότιο μέρος του (Μαστιχοχώρια ή Μαστιχόχωρα). Είναι θάμνος αειθαλής, έχει ύψος 2-3 μέτρα και πολλές φορές φτάνει μέχρι και τα 5 μέτρα. Αναπτύσσεται με μεγάλη βραδύτητα. Την πλήρη ανάπτυξή του παίρνει στα 40-50 χρόνια. Από τον 5ο ή τον 6ο χρόνο αρχίζει και δίνει μαστίχα και από στα 12-15 χρόνια πάνω από 320 γραμμάρια και σπάνια μέχρι 1 κιλό.. Το δέντρο ζει πάνω από 100 χρόνια, αλλά λένε ότι υπάρχουν μαστιχόδενδρα 200 χρόνων. Μετά τα 70 αρχίζει η παρακμή. Ο αρσενικός σχοίνος δίνει καλλίτερη ποιότητα μαστίχας από τον θηλυκό και έτσι μόνο αυτός καλλιεργείται στα Μαστιχοχώρια. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές (κλώνοι) του αρσενικού σχοίνου με διάφορα ονόματα. Οι περισσότεροι από αυτούς πήραν το όνομά τους από την τοποθεσία που καλλιεργούνται και υπάρχουν μερικές διαφορές μεταξύ τους. Οι κυριότερες παραλλαγές είναι: Μαυρόσχοινος (ή Λαγκαδιώτης), Βιγλιώτης (ή Μαρουλιώτης), Βότομος, Κρεμεντίνος και Λίβανος. Η φροντίδα των φυτειών των μαστιχόδεντρων διαρκεί ολόκληρο τον χρόνο και επιτελείται από τις οικογένειες των περίπου 4.850 μελών της ένωσης μαστιχοπαραγωγών. Τους χειμερινούς μήνες κλαδεύονται και αραιώνονται, και στη συνέχεια το έδαφος κάτω από τα δέντρα καθαρίζεται και ξεχορταριάζεται μέχρι να γίνει λείο. Έπειτα, πάνω από το σημείο αυτό, κοσκινίζεται άσπρο λεπτό χώμα και πατιέται καλά, γιατί η ρητίνη θα σκούραινε και θα χαλούσε αν έσταζε και στέγνωνε επάνω σε κοκκινόχωμα. Το καλοκαίρι σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου του «κεντήματος».

Από τις αρχές Ιουνίου μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου κάνουν με αιχμηρό εργαλείο, δυο φορές την εβδομάδα κάθετες τομές “κεντιές”, βάθους 4-5 χιλιοστών και μήκους 10-15 χιλιοστών, στους κορμούς και τα κλαδιά κάθε δέντρου. Η διαδικασία ονομάζεται «κέντημα», αλλά είναι μια τομή 3 εκ. περίπου. Ένα δέντρο μπορεί να δεχτεί από 20 έως 100 τομές, ανάλογα με την ηλικία του. Τα μαστιχόδεντρα αρχίζουν να στάζουν ρητίνη μετά το πέμπτο έτος της ηλικίας τους και παραμένουν παραγωγικά μέχρι να κλείσουν το εβδομηκοστό. Η ρητίνη συνήθως χρειάζεται 10 με 20 μέρες για να πήξει και η πρώτη συγκομιδή (που γίνεται μετά το Δεκαπενταύγουστο), αποδίδει μεγαλύτερα δάκρυα. Η δεύτερη συγκομιδή διαρκεί από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τα μέσα Οκτωβρίου ή με την πρώτη καταιγίδα, ενώ ο καθαρισμός των κρυστάλλων για την επεξεργασία μπορεί να διαρκέσει μέχρι την περίοδο του κλαδεύματος.

Η μορφή της μαστίχας, αφού στερεοποιηθεί, είναι κρυσταλλική και η αρχική της γεύση είναι μάλλον πικρή, αλλά σύντομα αφήνει ένα ιδιαίτερο άρωμα που της προσδίδει μοναδικότητα. Ο βαθμός σκληρότητος της μαστίχας εξαρτάται από την θερμοκρασία της ατμόσφαιρας, τον χρόνο εκθέσεώς της στη φύση, καθώς και από το μέγεθος που έχει το δάκρυ. Όταν η ροή της μαστίχας είναι συνεχής, το δάκρυ είναι μεγάλο και σχετικά μαλακό, ενώ η μη συνεχής ροή, αποδίδει μικρό δάκρυ, αλλά με μεγαλύτερη σκληρότητα.

Το μαστιχέλαιο είναι το αιθέριο έλαιο που λαμβάνεται από την απόσταξη φυσικής μαστίχας. Η απόδοση σε μαστιχέλαιο κυμαίνεται από 1%- 3%.ανάλογα με την ποιότητα της μαστίχας Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει για καλλιέργεια του μαστιχόδεντρου σε άλλες περιοχές της Ελλάδος και σε άλλες χώρες, πάντα όμως ανεπιτυχείς. Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με το εύκρατο κλίμα του νησιού, με την υποθαλάσσια ηφαιστειακή ζώνη της περιοχής και το πλούσιο σε ασβεστόλιθο έδαφος της Χίου. (13)

Ιστορικά

Κατά την παράδοση (Μιχαήλ Ιουστινιάνης τω 1667 μ. Χ.), ο Θεός ευλόγησε το μαστιχόδεντρο να παράγει μαστίχα όταν το σώμα του Αγίου Ισιδώρου, προστάτη του νησιού, που μαρτύρησε από τους Ρωμαίους σύρθηκε κάτω από τον σχίνο. Το δέντρο, βλέποντας τα δάκρυα του Αγ. Ισιδώρου, άρχισε κι αυτό να δακρύζει... Σεβαστόν... μάλλον διότι, η ένταση και η επέκταση της καλλιέργειας του μαστιχοφόρου σχίνου για εμπορική εκμετάλλευση φαίνεται πως αρχίζει από την εποχή του μαρτυρίου του Αγίου Ισιδώρου (14 Μαΐου 250 μ.Χ.). Όμως, η ιστορία της μαστίχας είναι πολύ παλαιά. Ο Ηρόδοτος είχε γράψει από τον 5ο αιώνα π.Χ. για την ιδιαίτερη συμπεριφορά του μαστιχόδεντρου . Επί Τουρκοκρατίας, οι κάτοικοι των Μαστιχόχωρων απελάμβαναν πολλά και ειδικά προνόμια, σε σχέση με τους υπόλοιπους κατοίκους του νησιού και τους υπόλοιπους Έλληνες. Τις παραμονές της γενοκτονίας του 1822, που έμεινε στην ιστορία σαν «η σφαγή της Χίου», ο πληθυσμός του νησιού ανερχόταν σε 120 με 130 χιλιάδες και η κοινωνικοοικονομική του ανάταση σε τέτοιο αξιοζήλευτο επίπεδο, ώστε το νησί να χαρακτηρίζεται «Παράδεισος της Ανατολής» που καταβάλει φόρο στην Πύλη 220.000 γρόσια, έναντι 300.000 της Κρήτης και 338.000 ολόκληρης της Πελοποννήσου! Η μεγάλη αξία της μαστίχας εκείνη την εποχή φαίνεται και από το γεγονός ότι την έδιναν και σαν προίκα “...και μαστίχι λίτρες δέκα...” (1)

Οι Χιώτες ως Ίωνες – Έλληνες, στήριζαν την οικονομική ζωή και τον πολιτισμό τους στο εμπόριο και στη ναυτιλία, παράδοση που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Από το τέλος του 10ου αιώνα, οι Χιώτες θαλασσέμποροι, συνεργαζόμενοι με τους άρχοντες του νησιού, αναδεικνύονται σε ξακουστούς ναυτίλους, ανοίγοντας τους ναυτικούς δρόμους της Μεσογείου και όχι μόνο... (12).

Ο Χριστόφορος Κολόμβος που όπως λέγεται έμεινε στο νησί (στο κεφαλοχώρι Πυργί) και γνώριζε τη μαστίχα που ήταν περιζήτητη εκείνη την εποχή. Κατά το ταξίδι του προς τη Δύση, μιλούσε με τον αδελφό του μια γλώσσα που οι άλλοι ...δεν καταλάβαιναν. Ο Κολόμβος που γνωρίζει η ιστορία , είχε τρία αδέλφια από τα οποία το ένα, ο Βαρθολομαίος, στάθηκε πολύτιμος βοηθός του.) και μην ξεχνάμε την περίφημη υπογραφή του “Χρόfer” στην ομώνυμη ταινία. Στον «Νέο» Κόσμο, βρήκε δέντρα πανομοιότυπα με τα μαστιχόδεντρα της Χίου, που όμως δεν δάκρυζαν. Στις 15 Φεβρουαρίου του 1493, ο Κολόμβος έγραψε γράμμα στον Luis de Saint Angel, θησαυροφύλακα του Aragon, λέγοντας ότι εάν οι Μεγαλειότητές τους (Φερδινάνδος και Ισαβέλλα της Ισπανίας) τον βοηθούσαν στα ταξίδια του, « ...θα μπορούσε να τους το ανταποδώσει με όσον χρυσό, μπαχαρικά, μετάξι και μαστίχα (τονισμένο) μπορέσουν να φορτώσουν »!

Ιδιότητες και εφαρμογές

Η μαστίχα Χίου βρίσκει εφαρμογή από την μαγειρική, τη ζαχαροπλαστική, την ποτοποιία και την φαρμακευτική, μέχρι την παρασκευή χειρουργικών ραμμάτων. Χρησιμοποιείται επίσης στην παραγωγή βερνικιών και κολλητικών ουσιών υψηλής ποιότητος για αεροσκάφη και μουσικά όργανα. Ήταν σημαντικό είδος στον Μεσαίωνα (12ον-15ον αιώνα), αλλά τώρα χρησιμοποιείται κυρίως στην ελληνική κουζίνα. Στη μαγειρική, η μαστίχα αρωματίζει ελληνικά αρτοσκευάσματα, αναρίθμητα γλυκίσματα, λικέρ, και τσίχλες. Εκείνοι που έκαναν ευρεία χρήση της μαστίχας στην ιατρική είναι οι βυζαντινοί ιατροί, οι όποιοι την χρησιμοποιούσαν για την κακοσμία του στόματος, στομαχικές παθήσεις, αλλά κυρίως ως έκδοχο για την παρασκευή καταπλασμάτων και επιδέσμων. Η κυριότερη, από την οποία προήλθε το γνωστό μας « τσιρότο » , γινόταν από μίγμα κηρού, μαστίχας και τσικουδιάς. Το μίγμα αυτό επέθεταν σε χοντρό ύφασμα «συνήθως καμπότο» και με αυτό περιτύλιγαν τα τραύματα.

Η αντιοξειδωτική δράση της έχει εφαρμογή ιδιαίτερα σε καλλυντικά με υψηλή περιεκτικότητα σε ευπαθή φυτικά συστατικά για την προστασία και του ίδιου του προϊόντος. Επιπλέον δε σε προϊόντα με ισχυρισμό αντιγηραντικής δράσεως απαιτείται η ενσωμάτωση αντιοξειδωτικών συστατικών, όπως βιοδραστικών τριτερπενίων (ολεανολικού και ουρσουλικού οξέος) που η μαστίχα περιέχει (2). Επιπλέον, οι επίδεσμοι και τα χειρουργικά ράμματα που κατασκευάζονται από μαστίχα θεραπεύουν το δέρμα. Η μαστίχα φαίνεται ότι μειώνει τη χοληστερίνη, έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενεργεί ως αντιοξειδωτικό και μπορεί να προστατεύσει ακόμα και από την αρτηριοσκλήρωση.

Οι φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες της «σχινικής ρητίνης» ήσαν γνωστές ακόμη και από την αρχαιότητα, καθώς σ' αυτές έχουν αναφερθεί Έλληνες και Λατίνοι ιατροί, όπως ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης. Επιπλέον, οι ιστορικοί Ηρόδοτος, Διόδωρος ο Σικελιώτης και Πλίνιος μας δίνουν πλήθος λαογραφικών πληροφοριών για τη χρήση της μαστίχας στην αρχαία Καρχηδόνα, την Αίγυπτο και την Αραβία. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε τον σχίνο φάρμακο για έλκη του τραχήλου της μήτρας και εναντίον της υστερίας. Ο Διοσκουρίδης τον θεωρούσε στυπτικό και τον συνιστούσε ως φάρμακο για τις αιμοπτύσεις, τις διάρροιες, τις δυσεντερίες. Η ρητίνη του (και κυρίως της ποικιλίας από την οποία παράγεται η μαστίχα της Χίου) θεωρήθηκε από τον Διοσκουρίδη ως φάρμακο για το στομάχι και αναφέρει ότι το μαστιχέλαιον είναι ‘‘χρήσιμον παρ’ ιατροίς’’.

Παλαιότερα στην Κρήτη έφτιαχναν μια αλοιφή για την τριχόπτωση με χυμό σχίνου και αγριοκρεμμύδα (Urginea martima). Στη λαϊκή ιατρική ο φλοιός του σχίνου επουλώνει τις πληγές. Το έλαιον που παράγεται από του σχινόκαρπους ήταν ένα παραδοσιακό φάρμακο εναντίον της ωτίτιδας και διαφόρων δερματικών νοσημάτων, κυρίως εκζεμάτων. Η ρητίνη του, χρησιμοποιήθηκε και κατά των ελκών του στομάχου. Διοσκουρίδης : « Γεννάται δε ρητίνη εξ αυτής (της σχίνου) χρησιμεύοντας προς αίματος αναγωγάς και προς παλαιόν βήχα πινόμενη. Μίγνυται δε και σμίγμασιν οδόντων και επιχρίσμασι προσώπου στιλβοποιούσα, και ούλων εστί σταλτική.... Το δε μαστίχινον εκ της μαστίχης λείας σκευάζεται. Ποιεί δε προς τα εν υστέρα πάντα, ηπίως θερμαίνον, στυφόν, μαλάσσον, και προς τα περί τον στόμαχον επιρριπτόμενα σκιρρώματα και κοιλιακά και δυσεντερικά και τα επί του προσώπου καθαίρον και ευχροίαν ποιούν. Συντίθεται δε Χίω τη νήσω κάλλιστον » (4).

Γαληνός : Μαστίχη η λευκή και χία συνήθως ονομαζόμενη, σύνθετος πως εστίν εξ εναντίων δυνάμεων, στυπτικής και μαλακτικής διό και στομάχου, και κοιλίας, και εντέρων, και ήπατος φλεγμοναίς αρμόττει, κατά την δευτέραν απόστασιν θερμαίνουσα και ξηραίνουσα.... Το μέντοι μαστίχινον έλαιον τε και μύρον εκ της χίας σκευάζουσιν... (3). Οι κυρίες της Ρώμης, χρησιμοποιούσαν οδοντογλυφίδες από μαστιχόδενδρα, το οποίο βουτούσαν σε μαστιχέλαιο (Sonnini), λογω της ιδιότητος που είχαν να λευκαίνουν τα δόντια. Το μαστιχέλαιο είναι το αιθέριο έλαιο που λαμβάνεται από την απόσταξη φυσικής Μαστίχας. Η απόδοση σε μαστιχέλαιο κυμαίνεται ανάλογα με την ποιότητα της Μαστίχας από 1%- 3%. Επίσης χρησιμοποιείται ως συστατικό του σφραγίσματος των δοντιών και εκμαγείων των οδοντοστοιχιών.

Δίνει λάμψη στο πρόσωπο, προστατεύει τα ούλα, ασπρίζει τα δόντια, είναι ιδανική κατά των εγκαυμάτων, βοηθά στην δυσπεψία, την αναπαραγωγή του αίματος και μαλακώνει τον βήχα, τονώνει τις φωνητικές χορδές, θεραπεύει τις κοιλιακές διαταραχές και τα καρκινώματα τα εμφανιζόμενα στο στομάχι και παθήσεις της μήτρας, χρησιμοποιείται ως αφροδισιακό σε χώρες της Αφρικής κ. ά. Η μαστίχα ήταν το κύριο συστατικό ταριχεύσεως για τις μούμιες στην αρχαία Αίγυπτο, αποτελεί δε και συστατικό του Αγίου Μύρου.

Μελέτες Πανεπιστημίων έχουν αποδείξει πως η μαστίχα καταπολεμά το ελικοβακτήριο του πυλωρού, γεγονός που εξηγεί τη θεραπευτική της δράση σε όσους υποφέρουν από έλκος. Μελετάται δε από Πανεπιστήμια, η επίδρασή της στον σακχαρώδη διαβήτη, τη χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια (14), ενώ ήδη η μαστίχα χρησιμοποιείται στην παρασκευή αλοιφών για εγκαύματα και δερματικές παθήσεις. Επιπλέον, έχει αποδεδειγμένα ισχυρή αντιμικροβιακή και αντιβακτηριδιακή δράση. Η ισχυρή αντιφλεγμονώδης δράση της αποδίδεται στο ελεανολικό οξύ της ενώ από το παράγωγό της, το κολοφώνιο, παρασκευάζονται χειρουργικά νήματα, που απορροφώνται από τον οργανισμό. Ευρέως γνωστή είναι και η χρήση της μαστίχας στην οδοντιατρική και η συμβολή της στη διατήρηση της καλής υγείας των δοντιών (6). Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν σήμερα για τη μαστίχα αυτό που είχαν παρατηρήσει παλαιότερα οι σοφοί και είχε επισημάνει ο Ιπποκράτης : « η μαστίχα βοηθάει σε αναρίθμητες ασθένειες ».

Οι ιδιότητες της μαστίχας σε υγρή μορφή (2%) περιλαμβάνουν την καταπολέμηση των: Helicobacter pylori, Porphyromonas gingivalis , Prevotella melaninogenica, Actinomyces viscosus, Streptococcus gordonii, Streptococcus mutans, Capnocytophaga ochracea, Fusobacterium nucleatum, Prevotella intermedia, Staphylococcus aureus, Escherichia coli και Candida albicans . (15) Ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Νόττινχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανακάλυψε ότι ακόμα και μικρές ποσότητες μαστίχας μπορούν να καταστρέψουν το βακτήριο Helicobacter pylori, που αναγνωρίστηκε ως η κύρια αιτία για το πεπτικό έλκος και τον καρκίνο του στομάχου, δηλαδή αναστολή της αναπτύξεως και βιωσιμότητος του H. pylori, παρουσία των πρωτεϊνών αραβινόζη και γαλακτάνη (AGPs) που περιέχει. (9,11). Το μαστιχέλαιο του Pistacia lentiscus var. Chia, λόγω των πολλών δράσεών του επί κακοήθων και ενδοθηλιακών κυττάρων (ECs) μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο διαιτητικό συμπλήρωμα για την πρόληψη του καρκίνου. Επίσης αναχαιτίζει την ανάπτυξη και βιωσιμότητα των ερυθρολευκεμικών κυττάρων (K562), περιορίζει την αγγειογένεση (ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων) (8), αναχαιτίζει την ανάπτυξη του καρκίνου των πνευμόνων (Lewis lung carcinoma) (10) και πολλά άλλα.

Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου

Το 1938, η Πολιτεία έφερε τον αναγκαστικό Νόμο 1390, με τον οποίον ιδρύονται 20 Συνεταιρισμοί Μαστιχοπαραγωγών στα 24 Μαστιχοχώρια, τα οποία εκπροσωπούνται από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου (Ε.Μ.Χ.). Ο κάθε μαστιχοπαραγωγός υποχρεούται να παραδίδει την παραγωγή του στον Συνεταιρισμό που ανήκει, και εκείνος στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών: « Προς τον σκοπόν της προστασίας της μαστίχης Χίου δια της συστηματοποιήσεως της παραγωγής, της συγκεντρώσεως, της συσκευασίας, της επεξεργασίας και της από κοινού διαθέσεως αυτής, επιβάλλεται δια του παρόντος η αναγκαστική συνεταιριστική οργάνωσις πάντων των μαστιχοπαραγωγών Χίου ». Ο πρόεδρος της Ε.Μ.Χ. επισημαίνει: «Έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια μεγάλο πρόβλημα ανταγωνισμού των προϊόντων μας με προϊόντα που περιέχουν άρωμα και όχι φυσική μαστίχα. Το πρόβλημα εμφανίστηκε μαζί με την επιτυχία, όταν δηλαδή άρχισαν οι επενδύσεις στην Ένωση το 2002 και η προώθηση της μαστίχας. Ευελπιστούμε στη στήριξη και προστασία από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελληνική Πολιτεία. Ήδη βρισκόμαστε σε συζήτηση με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την προστασία των προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) γενικότερα και ειδικότερα της μαστίχας Χίου, του μαστιχέλαιου και της τσίχλας ELMA» ενώ στα μελλοντικά σχέδια εντάσσεται η μετατροπή της καλλιέργειας σε βιολογική και η μετεξέλιξη της Ε.Μ.Χ. και των θυγατρικών της εταιρειών σε «πράσινους» οργανισμούς (5). Οι πρόσφατες φωτιές στη Χίο κατέστρεψαν περισσότερα από 100.000 στρέμματα δασικών και αγροτικών εκτάσεων ανάμεσα στις οποίες χιλιάδες μαστιχόδεντρων, από τα οποία ζούσαν με τη μορφή συμπληρωματικού εισοδήματος περί τα 5000 άτομα. Εκτιμάται ότι η καταστροφή αφορά στο 20%-40% της συνολικής παραγωγής του νησιού.. Η μέση ετήσια παραγωγή μαστίχας σήμερα φτάνει τους 120 τόνους. Εξάγεται σε περισσότερες από 35 χώρες . Τα προϊόντα που περιέχουν τη μαστίχα και τα παράγωγά της στα συστατικά τους, πρέπει να φέρουν το ειδικό σήμα «Εγγυημένο Αυθεντικό Προϊόν» της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών. Το έτος 2008, η μαστίχα εντάχθηκε στα οικονομικώς ενισχυόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση προϊόντα, εξέλιξη ιδιαίτερα σημαντική για τους μαστιχοπαραγωγούς, και άρχισε η κατασκευή σύγχρονου εργοστασίου επεξεργασίας μαστίχας.

 Βιβλιογραφία

1. Βαρλάς, Μιχ. (2006) Εξειδικευμένες χρήσεις του μαστιχιού και κοινωνική ιστορία των Μαστιχοχώρων

2. Βασιλάτου, Κ. (2006) Κοσμητολογικές δράσεις της μαστίχας της Χίου Πρακτικά επιστημονικού συνεδρίου: «Η Μαστίχα της Χίου» Χίος, 16-17 Σεπτεμβρίου «

3. Γαληνός: «Περί Συνθέσεως Φαρμάκων» (Γαλ.98,41-47)

4. Διοσκουρίδης: «Περί Ύλης Ιατρικής» περί Μαστιχελαίου (I,42)

5. Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου ( Ε.Μ.Χ), Κωνσταντίνου Μονομάχου 1, 82100, Χίος.

6. Κάλφας, Σωτ. (2006) Η συμβολή της μαστίχας Χίου στη στοματική υγεία. Πρακτικά επιστημονικού συνεδρίου: «Η Μαστίχα της Χίου» Χίος, 16-17 Σεπτεμβρίου

7. Kottakis, F. et al.: (2008) Mastic oil from inhibits growth and survival of human K562 leukemia cells and attenuates angiogenesis Amino Acids Volume: 34, Issue: 3, Pages: 413-42

8. Loutrari. H. et al.: Mastic oil from Pistacia lentiscus var. chia inhibits growth and survival of human K562 leukemia cells and attenuates angiogenesis. Nutr. Cancer 55: 86-93, 2006.

9. Magiatis, P. et al.: (1999) Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils of Pistacia lentiscus var. chia. Planta Med 65, 749-52

10. Magkouta, S. et al. (2009) Protective effects of mastic oil from Pistacia lentiscus var. chia against experimental growth of lewis lung carcinoma. Nutrition and Cancer Volume: 61, Issue: 5, Pages: 640-648

11. Marone, P. et al. (2001) Bactericidal activity of Pistacia lentiscus mastic gum against Helicobacter pylori. J. Chemother. Dec;13(6) 611-4.

12. Μπελλές Χρ. (2006) Το νησί Μαστίχα Εκδ. Ελληνικά Γράμματα 343 σελ. ISBN: 9604422421

13. Περίκος, Γιάν. : (2006) Η Μαστίχα Χίου, Διαδρομές στα μυστικά της μονοπάτια, Εκδ: Toubis: Σελίδες: 176 , ISBN: 9789608763920

14. Τριανταφύλλου – Πιτίδη, Αγγ. (2007) Η μαστίχα κατά τριγλυκεριδίων και χοληστερίνης , Εκδήλωση Λαογραφικής Εταιρείας «Αριστοτέλης» «Η μαστίχα της Χίου στη ζωή μας », (17 Μαρτίου) Πνευματικό Κέντρο Θρακομακεδόνων

15. Sakagami, H. et al. (2009) Selective Antibacterial and Apoptosis - modulating. Activities of Mastic International Institute of Anticancer Research March-April, vol. 23 no. 2: 215-223